Bij het schrijven van de vorige reactie - zie 'Gaza' beneden- leek er zicht op een (tijdelijk) bestand. Dat bestand kwam er niet. Integendeel een zwart scenario heeft zich over het land uitgerold en daarbuiten.
Israël is er tot op heden niet in geslaagd de gijzelaars vrij te krijgen en de situatie in Gaza wordt in feite alleen maar moeilijker voor de gijzelaars en dat zijn twee groepen: de Israëlische gijzelaars en de Palestijnse bevolking van Gaza en nu ook in Zuid Libanon. Hamas volhardt in haar gijzeling van beide groepen en zal dat vermoedelijk blijven doen. De praktijk leert dat Hamas nog immer voordeel haalt uit haar vastberadenheid, al is het alleen al omdat de kritiek op Israël toeneemt. Hamas kon het zich veroorloven om de dialoog met Israël in Doha (Qatar) te staken.
Israël blijft intussen zoeken naar de gijzelaars en schuwt geen geweld met veel slachtoffers en humanitaire ellende onder de bevolking van Gaza als gevolg, hetgeen groeiende weerstand oproept in het Westen waar de steun voor Israël verder afneemt. De wereldgemeenschap wordt geconfronteerd met beelden en verhalen van vernietigingen in Gaza en inmiddels ook in Zuid Libanon. Politici roepen op tot een kritische kijk op Israël en dringen aan op een staakt het vuren. Van verschillende zijden wordt Israël inmiddels beticht van genocide. Het Strafhof in Den Haag en bewindslieden in Europa laten zich uit in gelijksoortige bewoordingen. Er wordt inmiddels gezocht naar jurisprudentie uit het Joegoslavië tribunaal en een vergelijking gemaakt met de daden van Radovan Karadžić en Radko Mladić in Srebrenica.
Wanneer zelfbescherming, bestrijding van terrorisme en bevrijding van gijzelaars gelijk wordt gesteld met agressie en het systematisch vermoorden van mensen in het voormalige Joegoslavië dan drijven we ver weg van de rechtsstatelijke grondvesten van onze samenleving. Sterker: dan zijn het recht en de rechtsstatelijkheid in feite failliet omdat ze het morele fundament waarop westerse samenlevingen drijven ondermijnen. Als de tekenen niet bedriegen, is dat reeds gaande in delen van Europa en ook in eigen land. Op brede schaal wordt de vraag gesteld of de acties van Israël om de gijzelaars te bevrijden niet disproportioneel zijn. Is dat het allemaal wel waard. Dood en verderf verklaren en rechtvaardigen is een politieke doodzonde en stuit maatschappelijk op grote weerstand in wereld die opgegroeid is in vrede en voorspoed. ,
Toch zullen politici de moed bij elkaar moeten rapen om de Palestijnse zaak te behartigen en Hamas te dwingen tot het vrijlaten van de gijzelaars, zowel de gegijzelde Israëliërs als de Palestijnen. Hamas heeft voldoende aangetoond geen aandacht te hebben voor de Palestijnse bevolking. Ze is slechts tot levende schild en acteert thans als pion in een publiciteitscampagne. Het is een systeem van oorlog voeren geworden zoals ook de Russen hanteren.
Dat het aankaarten van de zeer bedenkelijke rol van Hamas geopolitiek zeer gevoelig ligt en tal van risico's op economische vlak kan raken, mag waar zijn. Maar het zou goed zijn dat Europa tot actie overgaat voor 20 januari 2025, wil ze tenminste nog iets betekenen voor de bevolking van Palestina en Israël. Een verdere escalatie na de installatie van Donald Trump is namelijk niet denkbeeldig. Het geweld van nu verminkt reeds talloze Palestijnse gezinnen en de idealen van eindeloos veel kinderen, maar ontwortelt ook de geest van duizenden Israëlische soldaten.
Dat men daarnaast in dit land in dialoog moet met anders denkenden is niet langer vrijblijvend. De meningen van de bevolking moeten gehoord worden. Het demonstratierecht is een groot goed, maar verliest snel aan maatschappelijk draagvlak wanneer het wordt misbruikt voor het uiten van verwrongen persoonlijke frustratie.
Gaza
De wereldgemeenschap lijkt er in te slagen om de strijdende partijen in Gaza - tenminste tijdelijk - te bewegen tot een staakt het vuren. Dat is een opluchting, maar de gijzelaars zijn nog niet vrij. Er is evenwel nog een lange weg te gaan op de weg naar vrede. Niet alle initiatieven helpen echter om een stabiele vrede te realiseren. Laat ik er twee noemen:
A - de maatschappelijke en de politieke uitlatingen dat Israël disproportioneel veel geweld heeft gebruikt en de strijd dient te staken. Studentenprotesten in VS brachten de Amerikaanse president Joe Biden in politieke verlegenheid vanwege zijn steun aan Israël. In Europa en ook in ons land werd en wordt politieke druk uitgeoefend op Israël en laten studenten en actiegroepen van zich horen.
B- De aanklager van het Strafhof in Den Haag, Karim Khan, heeft een verzoek tot aanhouding voor Benjamin Netanyahu, Yahya Sinwar en twee andere kopstukken van Hamas bekend gemaakt. (Inmiddels is alleen Netanyahu nog over)
De Hamasleden worden gedaagd vanwege de aanval op 7 oktober 2023 waarbij raketten werden afgevuurd op Israël en 1200 mensen het leven verloren en 240 mensen werden gegijzeld. De Al-Aqsa-storm – zoals de aanval van de radicale tak van Hamas wordt genoemd - .werd de andere dag gevolg door een raketaanval vanuit Libanon. Israël heeft sindsdien teweer gesteld. De aanklacht van het Strafhof tegen Benjamin Netanyahu is ingewikkeld. Ze heeft betrekking op de wijze waarop de regering van Benjamin Netanyahu reageerde op de Al Aqsa storm. Netanyahu wordt beschuldigd van het uithongeren van de bevolking omdat Israël maar mondjesmaat voedsel toelaat in Gaza, vanwege zware beveiliging aan de grenzen. Daarnaast is er wereldwijde (politieke) verontwaardiging over de mate van geweld en het grote aantal slachtoffers. Israël zou disproportioneel veel slachtoffers maken onder de bevolking van Gaza om de gijzelaars vrij te krijgen.
Ik begin met de publieke en de politieke verontwaardiging om vervolgens terug te komen op de aanklacht van het Strafhof.
Dat Israël zou reageren op de Al Aqsa storm was niet alleen te voorzien, maar ook noodzakelijk. Iedere regering heeft de plicht om z’n land en z’n burgers te beschermen en de veiligheid van de onderdanen te waarborgen. Na de Al-Aqsa-storm wordt nu van Israël gevraagd om toch maar af te zien van de bevrijding van haar gegijzelde burgers, omdat het teveel vijandelijke slachtoffers vergt. Critici zijn kennelijk voornemens om aan bescherming van eigen burgers een proportionaliteitsbeginsel toe te verbinden. Dat wil in het concrete geval kennelijk zeggen dat de overheid de integriteit van haar burgers moet waarborgen, maar ze mag bij de uitoefening van haar taak geen slachtoffers maken bij de wederpartij. De bevrijdingsactie moet proportioneel blijven. Kortom: Israël moet afzien van zelfbescherming zodra er teveel slachtoffers vallen in Gaza (bij de wederpartij).
Het conflict in Gaza heeft nog een complicerende factor. Hamas bouwde jarenlang aan een tunnelstelsel onder Gaza om vandaaruit Israël te bestoken met talloze raketten. Een reactie van Israël resulteerde steevast in burgerslachtoffers. De Gazanen vormen letterlijk en figuurlijk een levend schild voor de militante tak van Hamas die zich schuil houdt in dat tunnelstelsel onder vitale voorzieningen. Dat de Gazanen in die rol zijn gekomen of zichzelf in die rol hebben gebracht, ontslaat Israël niet van de plicht om haar gijzelaars te bevrijden. Hier naderen we de kern van de meningsverschillen. (Ik ga daar in het artikel Israël en Europa nader op in). Maar vooraf dit: Hoewel de regering van Hamas niet populair is in Gaza wordt de Al Aqsa storm - uitgevoerd door de radicale tak van Hamas en aanverwante bendes- breed gedragen door de Gazanen.
De willekeur waarmee in het Westen wordt gereageerd en geprotesteerd tegen de handelwijze van Israël laat zich goed illustreren door een spiegelsituatie in Ukraïne waarvan westerse nieuwszenders recentelijk trots meldden dat in een tegenoffensief op één dag 1300 Russische soldaten zijn uitgeschakeld met Westerse wapens. Vanuit het Westen heb ik geen onvertogen woord vernomen over de acties van Volodymyr Zelensky. Integendeel velen blijken de hoop te koesteren dat er nog vele gelijksoortige dagen volgen, opdat de agressor/belager tot inkeer komt en zich tot achter de eigen grenzen terugtrekt.
De aanklacht van het Strafhof tegen Benjamin Netanyahu is dat hij de bevolking van Gaza systematisch voedsel onthoudt. De aanklager veronderstelt dus dat Israël de (volledige) zeggenschap heeft over toegang tot Gaza en daarmee aanvoer kan bepalen. Immers alleen dan en slechts dan is Israël in staat de bevolking van Gaza voedsel te onthouden. In weerwil van scherpe controles wordt Israël vanuit Gaza nog immer bestookt met raketten, hetgeen er op wijst dat er alternatieve routes bestaan van en naar Gaza waarlangs goederen worden vervoerd. Hetgeen betekent dat Israël er niet in slaagt om Gaza volledig af te sluiten. Dat Hamas de voorkeur geeft aan de import van andere goederen dan voedsel is een keuze van de militante (en politieke) takken van Hamas. De aanklacht van het Strafhof jegens de premier van Israël wordt daarmee in feite ernstig ondergraven.
Ook het moment van aankondiging van het verzoek tot aanhouding van Netanyahu is weinig gelukkig. Ze valt samen met de protesten van studenten en de kritische toon van politici in het Westen jegens Israël. Politici en betogers wisten en weten zich gesteund door Karim Kahn ook al is de formulering van de aanklacht van het Strafhof een andere. De hoofdvraag blijft hangen of de aanklager en alle critici en betogers toch een element van proportionaliteit willen inbouwen in het beginsel van zelfbescherming. Daar schuilt het gevaar in van destabilisatie van de samenleving. De kritische politieke en de maatschappelijke uitlatingen vanuit het Westen over de militaire strategie van Israël zijn in de kern misplaatst en in conflict met de beginselen van de Westerse landen zelf. Ze werpen ook een gevaarlijke schaduw vooruit. Men marchandeert met basisbeginselen van een samenleving. Terreur organisaties en (ideologische of totalitaire) regimes die idealen of doelen stellen boven de integriteit van mensen krijgen de gelegenheid een menselijk schild in te zetten om in Europa doelen af te dwingen. Zwichten voor chantage is de verkeerde weg. Of moeten we het optreden van de aanklager snel vergeten en zien als een scheve schaats en een blamerende actie van het Strafhof?
Nog een slotopmerking. Politici en NGO’s maken zich met enige regelmaat probleemeigenaar van uiteenlopende situaties in de wereld en komen met gevraagde en ongevraagde oplossingen uit humanitaire overwegingen. De schrijnende situatie in Gaza wordt niet geholpen zonder oog voor de politieke aspiraties van Hamas en de demografische ontwikkeling in het gebied. Daar moet over nagedacht worden, zoals Benny Gantz terecht aangeeft. Ondanks alle ellende moet er een licht komen aan het einde van al die tunnels onder Gaza. Dat kan, wanneer de gijzelaars vrij zijn en alle betrokkenen hun beginselen indachtig zijn en zich niet laten leiden door de waan van de dag.