A Defence of Abortion (een pleidooi voor abortus)
De legalisering van abortus in de VS was met de uitspraak van het Hoge Hof (Roe v. Wade) federaal geregeld. De beslissing van de Supreme Court inzake Roe v Wade was een doordachte juridische beslissing waarbij de gelijkheid van man en vrouw werd bekrachtigd. De maatschappelijke discussie over abortus werd lange tijd gedomineerd door de katholieke moraalleer, maar die kwam onder druk te staan door een artikel van Judith Jarvis Thomson. Om een beeld te krijgen van de stand van de discussie een korte terugblik.
De vraag of abortus mag, is in het morele abortusdebat van oudsher gekoppeld aan de vraag of de vrucht vanaf conceptie een persoon is. Zo ja, dan is het bewust doden van de vrucht aan te merken als moord en dus verboden.
Deze katholieke doctrine domineerde het maatschappelijk debat en vormde de kern van de aanklacht van Wade (justitie) tegen Jane Roe in het geruchtmakende proces. De rechters wezen echter de aanklacht van Wade af vanwege het ontbreken van enige consensus over de morele status van het embryo in het maatschappelijk debat.
In dat debat werd veelvuldig gebruik gemaakt van Tora teksten en de joodse traditie om de beschermwaardigheid van de vrucht te bekrachtigen. ‘God schrijft…’of ‘God zegt…’
De toepassing van Tora-teksten viel slecht in joodse kringen. Rabbijnen maakten duidelijk dat de joodse traditie geen absolute beschermwaardigheid toekent aan het embryo. De belangen van de vrouw dienen boven de belangen van de vrucht te worden gesteld. Maar niet alleen dat, de samenleving is gehouden om het leven en de belangen van de vrouw te waarborgen.
Dit standpunt was onder meer de aanleiding voor een nieuw gezichtspunt dat werd gepresenteerd door Judith Jarvis Thomson, A Defence of Abortion (1971). Zij stelt de ongelijke behandeling van man en vrouw in de traditie, de kerk, in de samenleving, maar ook in de wet aan de kaak.
Mannen kunnen in de VS een beroep doen op privacy om hun veiligheid en identiteit te beschermen tegenover de overheid, vrouwen kunnen dat niet. Niemand kan gedwongen worden om de eigen vrijheid op te geven ter wille van het leven van de ander. Vrouwen worden verplicht tegen hun wil een vrucht het leven aan te doen, betoogt Thomson. Ze illustreerde haar stelling met de vermaard geworden vergelijking van de beroemde violist.
Met haar zienswijze raakte Thomson de achilleshiel van de gevestigde religieuze, politieke, maatschappelijke en juridische opvattingen. De rechters van het hof corrigeerden deze ongelijkheid door te beslissen dat vrouwen een beroep kunnen doen op het recht op privacy en recht hebben om zelf te beslissen over de zwangerschap. De vouw is net als de man baas over eigen lichaam en geest.
De toelichting op de uitspraak was pijnlijk voor conservatieve moraaltheologen omdat de rechters met de verwijzing naar het trimester in de zwangerschap – ongevormd, gevormd en levensvatbaar - verwezen naar de joods-christelijke fundamenten in de locus classicus voor abortus Ex.21:22-25.
In 1992 werd ‘Roe’ door het Hof herbevestigd in de zaak Casey. Ideologische bewegingen tegen abortus mijden sindsdien het maatschappelijk debat. John T. Noonan jr., de gezaghebbende moraaltheoloog inzake gezinsvraagstukken in de VS, kreeg uit eigen kring te verstaan dat hij beter kon zwijgen over deze gevoelige kwestie, en zijn taak kon vervullen door de katholieke doctrine uit te dragen. Niet het maatschappelijk debat, maar de politieke strategie werd bepalend.
De zittende rechters kunnen niet voorbij aan de blinde vlek in de klassieke doctrine die steunt op Grieks-Romeinse denkbeelden, waarin de vrouw het bezit was van de man en was voorbestemd als voedingsbodem te dienen voor zijn kinderen.
De oproep van de zittende president Joe Biden om te gaan stemmen is voor de langere termijn een democratisch antwoord, maar lost voor de korte termijn weinig op, nu in sommige staten een vrijwel totaalverbod op het afbreken van een zwangerschap wordt ingevoerd.
Een dergelijk verbod mist elke deugdelijke onderbouwing. Zorgelijk is dan ook de verdwazing van de politieke en de rechterlijke macht tot op het hoogste niveau. Het gemak waarmee grondbeginselen van gelijkwaardigheid met voeten wordt getreden, moet tot nadenken stemmen.